Kuyruklu yıldız nedir?
Her ne kadar isimleri kuyrukluyıldız olsa da yıldız olmayan o uzak cisimleri yakından tanımak ister misiniz?
Kuyruklu yıldızlar kirli kartopu veya buzlu çamur topu olarak da adlandırılırlar.
Adları kuyruklu yıldız olmasına rağmen yıldız değildirler ve buz - kozmik toz karışımından oluşmaktadırlar.
Kuyruklu yıldızlar Güneş sisteminde yer alan diğer küçük cisimlere nazaran antik çağlardan bu yana bilinmektedir aynı zamanda 75-76 yılda bir görünen Halley kuyruklu yıldızı Çin kayıtlarına göre MÖ. 240 yılından beri tanınmaktadır.
1995 yılından beri 1024 kuyruklu yıldıza rastlanmış ve yörüngeleri hesaplanmıştır. Bu 1024 kuyruklu yıldızın 184 tanesinin yörünge dönemi 200 seneden azdır. Tabi yörünge dönemi 200 seneden az olan kuyruklu yıldızlar yalnızca bu 184 ‘ü değildir dahasıda vardır fakat yörüngeleri tam tanımlanamadığından kesin değildir.
Hadi şimdi Kuyrukluyıldızların kaç bölümden oluştuğunu ve o bölümleri inceleyelim!
Kuyrukluyıldızların en içteki ve tek katı halde bulunan kısmı çekirdek ( nüve) dir , çekirdeği sarıp toz-gaz bulutu olan kısmı saç ( koma) dır. Güneş'ten gelen mor ötesi ışınların etkisi ile tepkimeler sonucu oluşan nötr hidrojen zarfı olan kısmı ise hidrojen bulutu, Güneş'ten gelen rüzgârların etkisiyle oluşan ve neredeyse yüzlerce milyon kilometreyi bulan iyon kuyruğu son olarak Güneş’ten gelen ışınların ısısından kaynaklı oluşan toz kuyruğu olmak üzere beş kısımdan oluşmaktadır.
Kuyruklu yıldızlar Güneş’in yakınından yaklaşık 500 geçişin sonunda içerdikleri buz ve gazın neredeyse tamamını yitirerek asteroidler gibi bir görünüm kazanırlar. Belki de Dünya’nın yakınlarında görülen asteroidler, asteroid değil de ölü kuyruklu yıldızlardır. Kuyruklu yıldızların yörüngelerinin Güneş’e yaklaşması durumunda Güneş ile veya gezegenlerle çarpışmaları onları Güneş sistemi dışına atabilir.
Kuyruklu yıldızların en ünlüsü Halley kuyruklu yıldızıdır. 1994 yılının yazında Jüpiter’e çarpan Shoemaker-Levy, 1997 yılında çıplak gözle gözlemlenen Hale-Bopp son olarak 2002 yılında görülen İkeya Seki yakın geçmişte görülen kuyruklu yıldızlardır.
Kuyruklu yıldızlar Güneş’e yeterince yakın olmadığı sürece görünmemektedir hatta bazılarının yörüngeleri Güneş sisteminin dışına taşmakta ve bir defa görüldükten sonra binlerce yıl geri gelmemektedirler. Yalnızca kısa ve orta periyotlu kuyruklu yıldızların ( örneğin Halley kuyruklu yıldızı ) yörüngelerinin önemli bir kısmı Güneş sisteminin içerisinde kalır.
Yörüngeleri Bakımından Sınıflandırma:
Güneş’in çekim alanı etkisi altında bulunan kuyruklu yıldızların yörüngeleri genelde elips, parabol ; nadiren de hiperbol çizer. Bu yörüngeler izledikleri yol üzerinden kendilerine benzer biçimler ifade ederler. Kuyruklu yıldızlar Güneş sisteminin dokuz gezegeninden ve kendi çekirdeklerinden meydana gelen ve açığa çıkan anizotrop gazlarının çekimi ile bağlantısı olmamasına rağmen etkisi ve gücü altındadır. Kuyruklu yıldızlar yörünge periyotlarına göre Güneş'in etrafında tam tur atmak için harcadıkları süre zarfına göre sınıflandırılırlar.Kuyruklu yıldızlardan 710 tanesinin listesi yapılmıştır ve bu 710 kuyruklu yıldızın 121 tanesinin periyodu 200 senenin altındadır,bu 121 kuyruklu yıldıza “kısa periyotlu , geriye kalanına ise uzun periyotlu kuyruklu yıldızlar denir.
Kısa periyotlular gök cisimlerinin yörüngeleri boyunca merkezi cisme en yakın olduğu noktaya ( günberi noktaları) yakınlaştıklarında genellikle birkaç kez gözlemlenebilirler.Gözlemlenebilirliklerinin olması yörüngelerini kesinlikle belirgin hale getirir. Güneş’in etrafında, Dünya’nın tutulumuna nazaran biraz daha eğik bir düzlem içinde elips yörüngeler çizen kısa periyotlu kuyruklu yıldızlar ; çoğunlukla doğru yönde dönerler. Belirli bir mesafeden sonra güçlükle gözlemlenen günberi noktaları genellikle 0,34 AB ile 2,5 AB arasında gözlemlenebilirler. Genellikle dev gezegenlerin yakınlarında yer alan günöte noktaları Jüpiter'in yörüngesinin yakınında yani Güneş'ten 4-6 AB uzaklıktadır. Kuyruklu yıldızlardan en küçük yörünge periyoduna sahip kuyruklu yıldız ise Encke' dir.
Asırlardır duymuş olduğumuz fakat çoğumuzun mahiyetine tam olarak vakıf olamadığımız kuyruklu yıldızlara dair yazımızın sonuna geldik. Gün içinde herhangi bir vakitte yukarı bakıp gözlerimizle temaşa ettiğimiz gökyüzü, kim bilir neler barındırıyor... Her yeni gün, içinde bulunduğumuz bu devasa evreni tüm ayrıntılarıyla tanımak dileğiyle...